Ericsson Diavox
De Diavox is een telefoontoestel dat in 1981 werd opgenomen in het assortiment van de Nederlandse PTT, samen met de eveneens nieuwe Unifoon van NSEM. Beide toestellen waren uitsluitend voorzien van druktoetsen. De PTT was er dermate trots op dat ze werden aangeprijsd als ‘de nieuwe druktoestellen van de PTT’.
De Diavox was een welkome en succesvolle toevoeging aan het verouderde PTT-assortiment.
Voorheen bestond het assortiment enkelvoudige toestellen namelijk alleen uit de T65 en de jammerlijk geflopte Ericofoon. Abonnees die op een oude centrale waren aangesloten, konden door de komst van de Diavox voor het eerst een druktoetstelefoon aanvragen. Dat zal één van de redenen zijn geweest dat de Diavox wél succesvol werd op de Nederlandse markt.
Oorsprong & ontstaan
Ontwikkelingsbedrijf Ellemtel Utvecklings AB, eigendom van Ericsson en Televerket (de Zweedse PTT), kreeg in 1969 de opdracht om een geheel nieuw telefoontoestel te ontwikkelen voor de Zweedse markt. Hierbij is men niet over één nacht ijs gegaan. Aan het nieuwe toestel werden de volgende eisen gesteld¹:
- Kiezen met druktoetsen, zowel TDK als IDK. Maar met de mogelijkheid voor een kiesschijf.
- Een microfoon met groter frequentiebereik, voor verbetering van de spraakkwaliteit.
- De telefoon moet als basis kunnen dienen voor speciale modellen
- Het toestel moet 10-15 jaar na introductie nog steeds up-to-date en economisch zijn
- Simpele en betrouwbare constructie voor rationele productie
In diverse landen werd vervolgens een groot marktonderzoek uitgevoerd. Ook waren er interviews met experts van Ericsson, Ellemtel en Televerket. In de tweede helft van 1974 is men met het daadwerkelijke ontwerpproces begonnen¹. Als doel werd gesteld dat het toestel in 1978 gelanceerd zou worden als “de nieuwe telefoon voor de jaren 80”.
Na 3 jaar uitvoerig ontwikkelingswerk was de Diavox het resultaat. Voor het ontwerp van de behuizing zijn door diverse designstudio’s in totaal 10 ontwerpen aan het ontwikkelingsteam voorgesteld. Uiteindelijk werd gekozen voor het model van Breger & Co. uit Stockholm. Dit model was erg laag en bood in eerste instantie niet voldoende plaats voor alle interne elektronica. Maar het was visueel aantrekkelijk en bood veel ruimte voor extra toetsen. De kleur van het toestel was eenvoudig en snel te veranderen door het vervangen van één kap. De Diavox is hiermee een toonbeeld van fraai en functioneel design.
L.M. Ericsson startte in 1977 met het produceren van de eerste Diavox toestellen. Als snel begon ook de export naar andere landen, zoals Saoedi-Arabië voor toepassing in een nieuwe grote AXE centrale.
De Diavox is vervolgens in de herfst van 1978 geïntroduceerd als de nieuwe standaardtelefoon van de Zweedse telefoondienst Televerket. De Nederlandse PTT en de Nederlandse Ericsson tak kwamen rond dezelfde tijd overeen dat de Diavox een welkome toevoeging aan het PTT-assortiment zou zijn. Zodoende werd in 1979 een project opgestart om de Zweedse Diavox aan te passen en op de Nederlandse markt te introduceren.
L.M. Ericsson maakte de Diavox tot en met 1989. Het was de laatste standaardtelefoon in Zweden, omdat de monopolie van Televerket ten einde kwam.
Technische data²
- De Diavox is ontworpen voor 20-30 jaar normaal gebruik
- Het toestel is bestand tegen:
- 300.000 keer de hoorn opnemen en terugplaatsen
- 200.000 keer bediening van de druktoetsen
- op de grond vallen vanaf een normale tafelhoogte (80 cm)
- overspanningen van 2000 V
- geïnduceerde radiofrequenties tot 4 V
- Het toestel functioneert nog prima bij:
- temperaturen tussen -15 °C en + 45 °C
- luchtvochtigheid tussen 5 % en 95 %
Een knappe prestatie.
Nederlandse productie
De Ericsson vestiging in Rijen begon in november 1980 met de serieproductie van een Nederlandse versie van de Diavox, waarna de PTT vanaf april 1981 de toestellen aan haar abonnees leverde. Vrijwel alle onderdelen werden in de Nederlandse Ericsson vestiging gemaakt en geassembleerd. De PTT Diavox voldoet aan de PTT Norm ’51 en wijkt in technisch opzicht dus af van de Zweedse toestellen. De versie met kiesschijf is niet door de PTT geleverd, dat paste ook niet bij de moderne vormgeving van de Diavox. Aanvankelijk waren de beschikbare kleuren ivoorwit, beige en rood i.c.m. een zwarte basis.
De PTT leverde twee uitvoeringen van de Diavox, een TDK- en een IDK-versie. De IDK-versie (Impuls Druktoets Keuze) simuleert een kiesschijf en kon daardoor op oudere centrales worden aangesloten. De TDK-versie (Toon Druktoets Keuze) werkt volgens het DTMF-principe, deze uitvoering is direct te herkennen omdat deze * en # toetsen heeft.
Op basis van de Diavox zijn meerdere speciale toestellen ontwikkeld, zoals de Vox 1100.
Diavox S
In 1984 wordt de Diavox S op de markt gebracht. De Diavox S was voor de consumentenmarkt leverbaar in ivoorwit, beige en zwart. De hoorn heeft dezelfde kleur als de kap. Door middel van wisselbare kappen in meerdere kleuren (zoals geel, groen en blauw) waren vele kleurcombinaties mogelijk. Deze kleine vernieuwing bracht weer een impuls aan de populariteit van de Diavox onder de PTT abonnees.
In 1986 ontstond een tijdelijk tekort aan grijze T65-TDK toestellen, om dit op te vangen zijn door Ericsson een paar series grijze Diavox S toestellen geproduceerd. Deze werden uitsluitend in TDK uitvoering als huurtoestel aan bedrijven geleverd en stonden dus niet in de Primafoon folders.
Speciale edities
Van de Diavox zijn vele speciale edities verschenen. Zo was er voor de Nederlandse markt een speciale jubileumuitgave vanwege 100 jaar telefonie in Nederland. Deze verscheen in 1981 en heeft een mat chromen kap met een klein logo naast de aardtoets.
Om het jubileum nog eens extra te vieren waren tijdelijk de kleuren blauw, bruin, groen en zwart beschikbaar. Op dat moment waren in totaal 7 kleuren leverbaar, allemaal door het verwisselen van één kap. Bij de latere Diavox S (zie hierboven) werd dit nog eens verder uitgebreid.
Tot zover de Nederlandse “special editions”.
Voor de Amerikaanse exportmarkt produceerde L.M. Ericsson Diavox toestellen onder de naam “Royal 100”. Naast uitvoeringen in wit , zwart en rood maakten zij ook de hieronder getoonde chromen en gouden versies. De Nederlandse PTT heeft ze dus nooit geleverd, maar in Zweden waren ze wel verkrijgbaar.
Verder bestaan er modellen uit hardhout welke in beperkte opgave door L.M. Ericsson zijn geproduceerd, veelal als jubileumcadeau voor relevante personen binnen de organisatie. De toestellen zijn gewoon functioneel, erg gaaf.
Ook de hieronder afgebeelde transparante versie (gemaakt door Teli, producent voor Televerket) is een niet veel voorkomend exemplaar. Geeft een mooie blik op al die high-tech electronica van destijds.
Tot slot bestaat van de Diavox ook een met echt leder beklede variant, naast de rode versie op de foto hieronder bestaat ook een bruine versie. Leverbaar geweest in Zweden voor klanten van Televerket.
Al met al is de Diavox vanwege de vele (kleur)varianten en zijn fraaie algehele ontwerp een leuk verzamelobject. Buiten de Nederlandse grenzen zijn nog veel meer kleuren in omloop geweest, dus ik ben nog steeds op jacht 🙂
noot 1: Ericsson Review vol. 3 1977
noot 2: Ericsson Review vol. 2 1980
dutchtelephones 